بهره گیری از طراحی آزمایش جهت اندازه گیری همزمان چهار ترکیب آلی فیلـتر ماورای بنفـش در نمونه های رسـوب با استفاده از روش استخـراج پراکندگی فاز جامد بافت و کروماتوگرافی مایع با آشکارساز آرایه دیودی

ترکیبات فیلتر uv در کرم های ضدآفتاب، لوسیون ها و دیگر محصولات مراقبت شخصی مورد استفاده قرار می گیرند. این ترکیبات ممکن است در نهایت وارد فاضلاب شوند. اغلب آن ها در حین فرآیند های تصفیه فاضلاب تحت عملیات پاکسازی قرار می گیرند. اما برخی از ترکیبات حذف نشده، ممکن است در غلظت های باقیمانده به اکوسیستم آبی وارد شوند. این ترکیبات، از طریق تعادل های آب – رسوب و بسته به خواص چربی دوستی شان می توانند در رسوبات تجمع یابند. برخی از ترکیبات آلی فیلتر uv ، فعالیت استروژنیک و آندروژنیک و برهمکنش های مخربی بر روی غده تیروئید را از خود نشان می دهند. از آنجا که رسوبات رودخانه ها بازتاب کننده کیفیت آب سطحی می باشند، بنابراین، پایش این ترکیبات شیمیایی در نمونه های رسوب و لجن های فاضلاب، راهی مفید برای مطالعه کیفیت آب و ایمنی آب سطحی می باشد. بنابراین اندازه گیری این ترکیبات ضروری و اجتناب ناپذیر است. در این رساله، یک روش آسان، ساده و کم هزینه بر اساس استخراج پخش فاز جامد بافت نمونه (mspd) برای اندازه گیری همزمان چهار ترکیب آلی فیلتر ماورای بنفش(uv) (بنزوفنون-3، متیل بتزیلیدن کامفور، اکتیل متوکسی سینامات، اکتوکرایلن) در نمونه های رسوب ارائه گردیده است. از مزایای روش معرفی شده، می توان به سرعت، سهولت اجراء، نیاز به مقدار بسیار کم نمونه، مصرف مقادیر کوچکی از حلال های آلی و عدم نیاز به تجهیزات اختصاصی و گران قیمت برای استخراج از نمونه های جامد اشاره کرد. بر اساس مطالعه و مقایسه گزارش های مشابه درباره این روش استخراج، نوع فاز جامد پخش کننده، مقدار و نسبت آن به مقدار نمونه، حلال مورد استفاده برای مرحله شویش و استخراج به عنوان مهمترین پارامترهای عمومی و موثر بر بازده استخراج، انتخاب شدند. پس از بررسی نقش هریک از پارامترهای مذکور و بهینه سازی آن ها به کمک تکنیک طراحی آزمایش فاکتوریل کسری، بهترین شرایط استخراج 5/0 گرم از نمونه رسوب با 2 گرم جاذب 18c به عنوان فاز پخش کننده (به صورت مخلوط با نمونه) و 10 میلی لیتر حلال متانول به عنوان حلال استخراج کننده به دست آمد. تحت شرایط نهایی، عصاره های حاصل از استخراج رسوب، در دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا مجهز به سیستم آشکارساز آرایه دیودی (hplc-dad) تزریق گردید. مقادیر بازیابی های محاسبه شده برای استخراج آنالیت های مورد سنجش در محدوده 101% - 88% و بود که کاملاً مناسب است. همچنین روش مذکور در محدوده کالیبراسیون، پاسخ خطی نشان داد (کمترین مقدار به دست آمده برای 2r برابر با 9944/. بود و حد تشخیص نتایج به دست آمده مناسب (حد تشخیص در محدوده ng/g 86/0- 26/0) و تکرار پذیری قابل قبولی (انحراف استاندارد نسبی در محدوده (1/7% - 4/3%) داشت. روش معرفی شده می تواند بعنوان یک روش معتبر بمنظور اهداف اندازه گیری کمّی موثر در نمونه های رسوب مختلف به کار رود.